#cover r-d-rojava-de-democratische-federatie-van-noord-sy-1.jpg
#title Rojava & De Democratische Federatie van Noord Syrië
#subtitle Politieke peilers
#LISTtitle Rojava De Democratische Federatie van Noord Syrië
#source anarchisme.nl
#lang nl
#pubdate 2022-10-19T22:00:00
#authors Anarchistische Groep Nijmegen, Anarchisme.nl
#topics rojava; Democratisch federalisme; Murray Bookchin; Abdullah Öcalan; syrië; revolutie
#notes Rojava is een streek in Noordoost Syrië waar voornamelijk Koerden wonen. Sinds het begin van de revolutie in Syrië, nu 10 jaar geleden, heeft een democratisch en autonoom bestuur gestreefd naar de totstandkoming van een grassroots, gendergelijkheid en ecologische samenleving in deze gebieden. Gemeenten en raden, de democratische vertegenwoordigers van de bevolking, organiseren het leven en besturen de samenleving. Het politieke model heeft zich aldus gevestigd in duidelijke tegenstelling tot het oude Ba'ath-regime. Talrijke mensen binnen de samenleving zijn betrokken bij de meest uiteenlopende lokale en sociale activiteiten - van de gemeenten en raden tot het werken in de gezondheidssector, de vrouwenbeweging of in zelfverdedigingsstructuren.
* Democratische Federatie van Noord-Syrië / Rojava
De **Democratische Federatie van Noord-Syrië** (DFNS), **Rojava**,
Syrisch-Koerdistan of West-Koerdistan (Koerdisch: Rojavayê Kurdistanê;
Arabisch: کوردستان السورية Kurdistan Al-Suriyah). Rojava is een gebied
in het noorden van Syrië dat van de westelijk tot oostelijk grens
strekt. De autonome zone is momenteel ingedeeld in 3 kantons: van west
naar oost, Afrin, Kobanê, Quamishlo.
[[r-d-rojava-de-democratische-federatie-van-noord-sy-3.jpg f]]
----
Tijdens de opstanden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika uit 2011 en
2012 is er in het noorden van Syrië een autonome Koerdische regio
gevormd onder de noemer Rojava. Met de uitbreiding van het grondgebied
van deze autonome zone en de grondpijlers van het democratisch
confederalisme, waarbij men tracht de bevolking van deze etnische
diverse regio te betrekken in het bestuur, is ook de naamgeving van deze
regio veranderd. De ideeën van [[Abdullah Öcalan][Abdullah Öcalan]]
vormen een belangrijke inspiratiebron voor het zelfbestuur in de regio,
die zich baseert op het democratisch confederalisme, [[Jineologie]]
(feminisme) en ecologie.
Het begrip 'Rojava', Koerdisch voor 'Westen', komt voort uit de
verdeling van Koerdistan in 4 gebieden, verspreid over 5 landen:
Oost-Turkije (Bakur, noord), Noord-Syrië (Rojava, west), Noord-Irak
(Bashur, zuid) en West-Iran (Rojhilat, oost) en een klein stuk van
Armenië.
** Rojava bestaat niet meer[1]
Op 13 maart 2016 riepen de verschillende groepen, structuren en
organisaties bij een grote bijeenkomst de *“Democratic Federal System
for Rojava-Northern Syria”* uit, in het Nederlands *“Democratisch
Federalistisch Systeem voor Rojava-Noord-Syrië”*. Er zou een stap zijn
om Rojava naar buiten toe als samenhangend en autonoom gebied te
presenteren. Dat gebeurde op een moment, dat grote Koerdische gebieden
in Noord-Syrië terugveroverd werden op o.a. *Islamitische Staat
(ISIS/Daesh)*. Toch hield “Rojava” vanaf de herfst 2016 op te bestaan.
Op een bijeenkomst werd daar besloten enkel nog te spreken van de
*“Democratische Federatie van Noord-Syrië”*. Hoe is deze verandering te
plaatsen en hoe wordt deze door mensen daar ervaren?
De Koerdische gebieden en de revolutie waren nauw verbonden met het
woord *"Rojava"*, en het was voor velen een uitdrukking van een harde
strijd. Deze identiteit zomaar opgeven was voor velen dan ook geen
eenvoudige stap. Hoewel het begrip ‘Rojava’ zich zo sterk geuit had,
droeg het ook een zwakte in zich. De betekenis werd namelijk
hoofdzakelijk met de Koerdische bevolking en (west-)Koerdistan
verbonden. In 2015 stonden mensen in Rojava voor de opgave de Koerdische
gebieden van Daesh (ISIS) te bevrijden. In 2017 omvatten de bevrijdde
gebieden echter ook veel Arabische dorpen en steden. Het project van de
revolutie heeft zich daarmee verder ontwikkeld, de gemeenschap is groter
geworden en zo is de naamsverandering een uitdrukking van de actuele
situatie.
De mensen in Noord-Syrië zien in hun ideeën niet alleen een tijdelijke
of lokale oplossing, maar zijn er ook van overtuigd dat dat deze ideeën
een alternatief voor alle onderdrukte in de rest van Syrië en het
Midden-Oosten zou kunnen vormen.
** Politieke pijlers in Rojava
De revolutie in Rojava oriënteert zich volgens het concept van het
democratisch confederalisme van Abdullah Öcalan. Hiernaast zijn er nog
een aantal andere politieke aspecten of grondpijlers die centraal staan
in deze autonome regio. De Koerdische beweging heeft zich in de loop van
hun politieke ontwikkeling een eigen taal met eigen definities eigen
gemaakt. Deze zorgen nog al eens voor misverstanden voor
buitenstaanders, omdat woorden vanuit een Europese blik worden
geïnterpreteerd. Zo betekend bijvoorbeeld het streven naar een
democratisch Rojava, niet dan men tot doel heeft zich te spiegelen aan
Westerse democratieën, maar draagt een verlangen in zich voor
basisdemocratische structuren.
*** Wie maakt de Revolutie?
Op de vraag wie nu die revolutie in Rojava “gemaakt” heeft, zijn er
verschillende perspectieven. In de Koerdische gebieden in Noord-Syrië
waren er verschillende georganiseerde structuren. Allereerst was er het
klassieke kader van partijen. Deze houden zich bezig met theoretische en
militaire scholing, zoals ervaringen.
Het idee van getrainde kaders, die de massa in een revolutionair moment
moet aanvoeren, wordt door veel communistische partijen al meer dan 100
jaar gebruikt. Kaders in Rojava hebben echter vaak een hele andere
functie. Het weten en de ervaringen van het kader moeten op de bevolking
overgebracht worden. Hoewel het kader op grond van hun vaardigheden
meestal verantwoordelijke taak op zich neemt (zoals bijv. in het
militaire bereik), proberen zij zich in de samenleving en het dagelijks
leven te integreren. Toen de keuze voor de revolutie gemaakt werd, namen
de verschillende kaders een actieve rol op zich. Naast de kaders,
speelde ook de jeugd een zeer actieve rol in de revolutie. Deze
rebelleerde van 2004 tot de revolutie in 2012 met demonstraties actief
tegen het Assad-regime. Zo vochten twee blokken parallel voor een
sociale revolutie. Dit toonde zich in de nacht van 18 of 19 juli toe de
revolutie in Kobanê begon. Zowel bewapende jeugdcomités als bewapende
kadergroepen bezetten strategisch belangrijke plekken in de stad.
Problemen ontstonden op dat moment daardoor nog niet. Zowel het kader
als de structuren van de jeugdgroepen verenigden zich in gezamenlijk
belang in de verschillende militaire en civiele structuren.
*** Parlementarisme en basisdemocratie
Nadat Kobanê in het voorjaar van 2015 bevrijd werd, en de politieke
revolutie voortgezet kon worden, waren zowel raden als ook parlementaire
structuren aanwezig. Vooral de aanwezigheid van ministers zorgde voor
scepsis voor de mogelijkheid van een overheersingsvrije samenleving.
Daarbij waren echter de staatsstructuren in werkelijkheid echter totaal
verstoord. De macht van het parlement, of van ministers, is sterk
ingeperkt. Wanneer wetten of besluiten door het parlement worden
(aan)genomen, moet het ministerie de raten opzoeken. Deze besluiten
zelfstandig óf en hoe een wet of een besluit lokaal wordt omgezet.
De samenleving organiseert zich dus ook van onderop, bijvoorbeeld door
middel van bijeenkomsten, waar men bijvoorbeeld besluiten maakt binnen
een wijk. Elke raad heeft daarbij subgroepen. Dezen houden zich
bijvoorbeeld bezig met de bevrijding van de vrouw, onderwijs of
militaire zelfverdediging (het is voor de partijen verboden om zich te
bewapenen). In de basis kan iedereen een raad oprichten, waarbij de
kleinste radenstructuren zich in de wijken bevinden, die samenkomen op
dorps- of stadsniveau. Elke raad wordt in het volgend-hogere niveau
geïntegreerd, via gedelegeerden die geen besluitvormingsbevoegdheid
hebben. Gedelegeerden worden daarnaast regelmatig gewisseld, zodat er
geen kennishiërarchie ontstaan kan. De raden hebben verschillende
functies en houden zich bezig met verschillende bereiken, zoals
wegenbouw of de energievoorziening. Bij een bezoek van kameraden in 2015
en begin 2016 werden deze raden nog spaarzaam bezocht. Voor velen was de
mogelijkheid om actief deel te kunnen nemen in besluiten nieuw, omdat de
meeste mensen voorheen zich geschikt hadden naar het Assad-regime en de
onderdrukking moesten ‘accepteren’. Ondertussen lijken de
radenstructuren echter actiever bezocht te worden. Het sociaal contract
Op 6 januari 2014 werd in Amude (Noord-Syrië) tot het zogenaamde sociaal
contract besloten. Hierin wordt het samenleven met betrekking tot alle
organisaties, partijen, groepen en gemeenschappen geregeld. In december
2016 wordt het sociaal contract samen met de nieuwe gebieden en groepen
nogmaals bevestigd. Vaak worden de eisen van dit contract met de eisen
van de revolutie samengeschakeld. Daarbij regelen de meeste van de 93
punten de parlementaire processen. Het reglement kan daarom eigenlijk
eerder met een grondwet vergeleken worden. Er zijn een aantal punten uit
het verdrag die het benoemen waard zijn. Zo is in het verdrag rond de
bescherming van de vrouw het volgende verankert: een verbod op trouwen
onder de 18 jaar, verbod op genitale besnijdenis bij vrouwen, verbod op
een huwelijk met meerdere vrouwen tegelijk, een vrouwenquota van
minstens 40% in het bestuur en de gelijkstelling van man en vrouw.
Daarnaast worden vrijheden vastgelegd die onder het regime van Assad
niet mogelijk ware, zoals Koerdisch als erkende taal, het toestaan van
Koerdische symbolen en vlaggen en de vrijheid van religie.
Verdere interessante punten in het verdrag zijn: verbod op de doodstraf,
gevangenen moeten worden gerehabiliteerd en niet gestraft, gratis
onderwijs voor iedereen, verbod op kinderarbeid en onvoorwaardelijk
asiel voor iedereen – helaas uniek in de wereld. Tot nog toe hebben rond
de 200.000 mensen gebruik gemaakt van deze asielregeling. Velen van hen
kwamen uit Irak en vele duizenden uit de door Assad en Rebellen
bevochten gebieden rond Aleppo. Bij de bestorming van Raqqa werden
tevens nog eens rond de 300.000 vluchtelingen verwacht.
*** Zelfverdediging
De oorlog is inmiddels – zoals vaak – nauw met de revolutie in Rojava
verbonden. Rond de 70% van de middelen staan ten dienste van de
militaire zelfverdediging van de regio. De oorlogsvoering van Daesh
(ISIS) is daarbij ongelofelijk barbaars. Zo zijn veel van de Jihadisten
onder invloed van drugs, worden gevangenen gefolterd, verkracht en
vermoord met extreme gewelddadigheid.
In tegenstelling tot klassieke soldaten, die worden opgeleid om de
tegenstander te doden en om te gehoorzamen tegenover hogere rangen, ziet
de opleiding van strijders van de YPG (Yekîneyên Parastina Gel), de YPJ
(Yekîneyên Parastina Jinê) en de SDF (Syrian Democratic Forces) er
anders uit. Het zijn mensen die uit noodzaak, uit zelfverdediging of
overtuiging de wapens in de hand genomen hebben. Binnen de eenheden
worden de commandanten bijvoorbeeld democratisch gekozen.
De militaire opleiding van de YPG/YPJ profiteert van de jarenlange
ervaring van de Koerdische verschillende guerillabewegingen in de regio.
Naast militaire input, genieten de strijders ook een politieke
opleiding., waarin ze meer leren over de revolutie in Rojava en
bijvoorbeeld *[[Jineologie]] (Jineoligî)*, de vrouwenbevrijdingstheorie.
De meesten van de 45.000 YPG/YPJ-strijders komen uit Rojava zelf en zijn
als zelfverdedigingseenheden sterk in de bevolking verankerd. Elke
YPG/YPJ die niet aan het front vecht, neemt deel aan het politieke en
sociale leven via bijv. de raden.
Er zijn verschillende groepen waarin gemeenschappelijk over strategische
fouten wordt gediscussieerd en (zelf)kritisch gekeken wordt naar de
verhoudingen tussen mannen en vrouwen wordt. Nadat er op sommige
momenten tweemaal zoveel vrouwen als mannen zich aansloten bij de
zelfverdedigingseenheden van de YPG, werd de zelfstandige vrouweneenheid
YPJ opgericht. Voor veel vrouwen bood het wapen een grote stap in de
richting van politieke en persoonlijke bevrijding. Onder het regime van
Assad en de barbarij van ISIS was het niet mogelijk een geëmancipeerd
leven te leiden.
Er zijn strikte regels in de strijd tegen ISIS: folter en de doodstraf
zijn verboden en geweld tegen gevangenen wordt zwaar bestraft. Bij zulke
overtredingen kunnen strijders van het front teruggetrokken worden en
naar huis worden gestuurd. In zwaardere gevallen is ook gevangenisstraf
mogelijk. De zelfverdedigingseenheden hebben in het begin gebouwd op de
kennis van de PYD en PKK, maar zijn inmiddels partij-onafhankelijk. Op
basis van het model van de YPG/YPJ zijn er in de Arabische, Assyrische
en Yezidische gebieden veel nieuwe zelfverdedigingseenheden gevormd.
Naast de militaire eenheden zijn er ook civiele
zelfverdedigingseenheden. Zo is er bijvoorbeeld de Asayîş. Vooral na
aanslagen van ISIS zijn deze eenheden meestal als eerste terplekke en
hebben tot doel de bevolking te beschermen. Er is ook nog de HPC (Hêzên
Parastina Cewherî) Zij zijn de zelfverdedigingseenheden van de communes
en wijken. De YPG/YPJ bevinden zich niet in de steden. Deze taken worden
overgenomen door de Asayîş of de HPC. Dan is er tot slot nog de Hêzên
Xweparastinê (kort HXP), die de YPG/YPJ meestal ondersteund bij het
zekerstellen van het front of de parades bij begrafenissen van gevallen
strijders op zich neemt.
*** Wetten en gevangenissen
Sinds er geen centrale autoriteiten meer bestaan, is de vraag naar voren
gekomen hoe dan samen te leven. Hoe kunnen conflicten worden opgelost of
bestraft? In Rojava heeft elke raad bewapende en niet-bewapende
zelfverdedigingseenheden. Omdat zij persoonlijk betrokken zijn in hun
omgeving, en deze het best kennen, grijpen zij in bij conflicten. Deze
interventies zien er in de regel zo uit, dat met de betrokken personen
gesproken wordt en wordt gezocht naar een mogelijk oplossing. Bij
heftigere gebeurtenissen is er een rechtbank die conflicten moet
beëindigen.
De samenstelling van de rechtbanken wordt regelmatig gewisseld. Zo heeft
iedereen de mogelijkheid deel van de rechtspraak te zijn. Vergrijpen die
tegen de zelfbeschikking van vrouwen zijn gepleegd worden hierbij
bijvoorbeeld door een Gremium? Van vrouwenraden behandeld. Gevangenissen
in de klassieke zin zijn afgeschaft. In plaats daarvan fungeren
gevangenissen als gesloten onderwijsinstellingen, waarin de mensen
onderwezen en gerehabiliteerd worden. In tegenstelling tot in Westerse
landen, zijn er in Rojava, ondanks de schaarste, nauwelijks
eigendomsdelicten. De afschaffing van gevangenissen is voor een groot
deel gerealiseerd. Vooral bij in het geval van vastgenomen vijandelijke
strijders wordt echter nog altijd gebruik gemaakt van gevangenissen.
*** Eigendom en economie
Rojava is een zeer landelijke regio en er zijn nauwelijks fabrieken. De
weinigen die er voor de oorlog stonden, zijn verwoest of kunnen door de
grondstoftekorten nog niet opnieuw opgebouwd worden. De economie is
hierom hoofdzakelijk gebaseerd op landbouw. Er is dan wel rijkelijk
aardolie, maar tot de revolutie heeft enkel dat regime hiervan
geprofiteerd. Het embargo dat door Turkije en de *Autonome Regio
Kurdistan (KRG, Kurdish Regional Government)* (in Noord-Irak)
verhinderen daarnaast de import van benodigde waren.
Nu Rojava zich al langere tijd in een militair conflict bevindt van
verschillende zijden zou de economie als een oorlogseconomie kunnen
worden bestempeld - de economie staat voor 80% ten dienste van de
oorlog. Zo worden militieleden van levensonderhoud voorzien (evenals
familieleden van gevallen strijders), wapens gekocht of onderhouden,
etc.
Toch is er een enigszins functionerende en onafhankelijke
zelfvoorzienende economie opgebouwd. Hiervoor zijn sinds de revolutie
duizenden verschillende collectieven opgericht die meestal uit 20 tot 40
mensen bestaan. Ook zijn er hier en daar arbeidersraden. Eigendom is in
Rojava echter niet aangepakt. Er heeft bijv. geen onteigening
plaatsgevonden. Daarbij is het belangrijk te begrijpen, hoe de
eigendomsverhoudingen in Rojava was samengesteld. Klassieke
kapitalisten, die over de industrie beschikken, zijn er nauwelijks. Als
je over groot-bezit spreekt, gaat het meestal over grond. In de loop van
de revolutie is echter rond de 75% van het land gecollectiviseerd. Voor
de revolutie was de grond namelijk in handen van de staat die hierop
vooral in monocultuur agrarische producten op verbouwde. Deze werden
echter andere delen van Syrië verder verwerkt, waarmee de bevolking in
Rojava in armoede en afhankelijkheid werd gehouden. Verschillende
projecten proberen zich nu in te zetten om monoculturen tegen te gaan en
biologische landbouw te bedrijven. Tevens wordt getracht ook de verdere
verwerking van de agrarische producten nu in de regio op te zetten,
zoals het vermalen van graan tot meel etc.
Geld is ook nog altijd in omloop, en zo is er ook nog altijd loonarbeid.
Waren worden verkocht en huren worden betaald. Daarbij wordt de eerste
stap gezet dat lonen en huren worden vastgesteld door de raden zelf.
*** Ecologie
In Rojava is het de bedoeling dat alle doelen ook ecologisch bestendig
zijn. Water en de bodem behoren iedereen toe en mensen moeten deze niet
monopoliseren of verkopen. Alle projecten die gestart worden moeten
getoetst worden op deze ecologische bestendigheid en door de raden
bekrachtigd worden. In de regio is zoals eerder genoemd tientallen jaren
monoculturele landbouw bedreven, vooral tarwe. Om onafhankelijkheid op
te bouwen, worden nu ook vruchten en groenten verbouwd en zijn er
projecten om de grond te reinigen.
Sinds het begin van de oorlog is de stroomvoorziening verbeterd. Veel
komt echter nog altijd van generatoren (op diesel). Deze zijn inmiddels
behoorlijk verouderd en door de oorlog hebben zij geleden. Inmiddels
zijn de eerste projecten begonnen om deze generatoren uit te faseren en
om te schakelen op zonnecollectoren.
Ook meren en bossen moeten voor vervuiling en ontbossing behoed worden.
Zo zijn de eerste gebieden inmiddels aangemerkt waar niet meer mag
worden gevist en gejaagd om zo de ecologische balans niet te verstoren.
De rivieren Eufraat en Tigris scheppen de mogelijkheid tot stroomwinning
via stuwdammen. Desalniettemin zijn er nog altijd stroomstoringen. Door
de verovering van de stuwdam aan de Eufraat (tijdens de opmars tot het
offensief van Raqqa) kon er echter een grote verbetering in de
verzorgingszekerheid gerealiseerd worden.
*** Het onderwijssysteem
Het onderwijssysteem in Rojava was door de Syrische staat matig
opgebouwd. Zo was er bijvoorbeeld geen één middelbare school in
Noord-Syrië. Als academische taal gold het Arabisch. Toen Daesh (ISIS)
Rojava binnenviel werden scholen vanwege hun praktische formaat en
opbouw als militaire basissen gebruikt, of werden vernield. Rond Kobane
zijn er tegen de 400 dorpen en zo’n 270 scholen. Zonder uitzondering
werden tijdens het terugtrekken van ISIS vernield. Tot begin 2017 konden
krap de helft van de scholen weer hersteld worden. Ook zonder scholen
wordt er echter gepoogd kinderen onderwijs te geven. De toegang tot
onderwijs moet voor iedereen gratis toegankelijk zijn. Hiervoor worden
de eerste onderwijsplannen opgesteld. Deze worden op kanton-niveau
georganiseerd.
Één van de doelen is kinderen les te geven in hun moedertaal. Vanaf de
derde klas leren ze daar een extra regionale taal bij, om zo de
taalbariëres voor kinderen te doorbreken en verschillende etnische
groepen met elkaar in verbinding te brengen. In de zesde klas komen hier
extra vreemde talen bij zoals Engels en Frans. Daarnaast worden vakken
al kunst en muziek onderwezen. Verdere aandachtspunten in het onderwijs
zijn de onderdrukkingsgeschiedenis van de vrouw en het patriarchaat.
Veel kinderen leiden aan trauma’s van de oorlog en krijgen hierom vanaf
de eerste klas extra aandacht voor traumaverwerking. Scholieren
beschikken over eigen raden en kunnen actief meewerken binnen de school.
Er zijn dan wel toetsen, maar deze hebben tot doel de krachten en
zwaktes bij scholieren te vinden. Afstraffing en zittenblijven als in
het klassieke onderwijssysteem is er niet meer.
Het grootste probleem is momenteel het grote gebrek aan leerkrachten,
veel van hen zijn nog in opleiding. Ongeacht al deze moeilijkheden zijn
de eerste middelbare scholen inmiddels opgezet en in gebruik genomen.
*** Het medische systeem
De medische behandeling van mensen wordt als basisbehoefte gezien en is
voor alle mensen in Rojava gratis. Het gezondheidssysteem steunt hierbij
op twee pijlers. De eerste van deze pijlers is *Heyva So a Kurd* (de
Koerdische Rode Halve Maan[2]), welke een groot
deel van de zorg biedt. Deze organisatie is in 2012 opgericht en
officieel geen onderdeel van het Internationale Rode Kruis. De
organisatie is grotendeels afhankelijk van donaties uit het buitenland.
Heyva Sor runt de meeste grote ziekenhuizen en klinieken en is daarnaast
voor de medische verzorging in de vluchtelingenkampen verantwoordelijk.
Verder wordt er getracht een systeem met ambulances op te bouwen, wat
echter door de constante dreiging van slapende cellen van ISIS
bemoeilijkt wordt.
De gezondheidsraden zijn de tweede pijler van het medische systeem. Zij
organiseren de opleiding van medisch personeel. Aansluitend werken zij
in de communes en worden ook door hen betaald.
Verder organiseren de gezondheidsraden verschillende preventie-campagnes
om het verspreiden van ziektes te voorkomen. Verder zijn er nog
zogenaamde ‘Vrouwen-centra” die door en voor vrouwen geleverde zorg en
medisch advies bieden.
De militaire gezondheidsverzorging staat los van de civiele. Toch is er
een sterke uitwisseling tussen de twee, bijvoorbeeld wanneer er dringend
medicijnen nodig zijn in het civiele bereik. Er worden echter ook
civiele ambulances gebruikt om verwonde strijders van het front naar de
militaire ziekenhuizen te transporteren. De medische verzorging was
onder het Syrische regime al slecht voorhanden in Rojava. Door de
aanvallen van Daesh zijn nog eens vele artsen de regio ontvlucht. Vaak
is er daarom een gebrek aan specialistische artsen en ook grotere
gespecialiseerde apparaten voor bijvoorbeeld röntgen. Voor
verbruiksmaterialen als medicijnen is men tevens sterk afhankelijk van
giften. Hierom zijn medicijnen schaarse goederen. Ze kunnen echter soms
door officiële NGO’s legaal over de grens gebracht worden – met de
embargo’s wordt echter zelfs dit bemoeilijkt. Veel van de medicijnen die
worden geleverd, zijn echter bestemd voor de vluchtelingenkampen. Deze
kunnen maar voor een klein deel naar de andere civiele instellingen
gebracht worden. Daar komt nog bij dat het gezondheidssysteem in Rojava
ook nog eens voor Şingal zorgt, omdat de daar aanwezige structuren nog
niet voldoende opgebouwd zijn. De ziekenhuizen behandelen iedereen, ook
vijandelijke soldaten worden medisch verzorgd.
*** Verhouding tot grootmachten
De samenwerking tussen de YPG/YPJ met grootmachten als de Verenigde
Staten en Rusland zorgde binnen links in Europa voor irritatie en
zorgen. Beide staten gelden als oorlogszuchtig en spreken niet tot de
verbeelding als men denkt aan een bevrijde samenleving. De
revolutionaire ideeën wijzen veel aspecten van deze twee staten af, wat
eveneens omgekeerd geld. Toch vindt er pragmatische militaire
samenwerking plaats.
Voor de YPG/YPJ is de hoofdvijand ISIS. Deze probeert met militair te
verslaan om zo enigszins de rust in de regio te doen terugkeren. De
Verenigde Staten is in hun rol als wereldwijde politieagent, die diens
belangen overal probeert zeker te stellen, ook tot op bepaalde hoogte
bereid om ISIS te bestrijden, maar wil daarbij echter vermeiden grote
aantallen grondtroepen in te zetten en dode soldaten te incasseren.
Onder de regering Obama zette de VS echter op kleine schaal weldegelijk
grondtroepen in in Rojava. In het begin vooral militair adviseurs en
instructeurs voor medische opleiding van artsen, later echter ook voor
zwaarder geschut dat de Obama niet direct aan de YPG/YPJ wilde leveren.
Onder de regering Trump is de militaire ondersteuning echter uitgebreid
– tot ergernis van Turkije. Zo zijn er gepantserde voertuigen, betere
uitrusting voor speciale eenheden binnen de YPG/YPJ en later ook
artillerie naar Rojava gebracht. Ook stelde de troepen van de V.S. zich
tussen de Turkse troepen en de YPG/YPJ in om verdere aanvallen vanuit
Turkije te voorkomen. Daarnaast zijn speciale eenheden van de V.S.,
naast speciale eenheden van de YPG/YPJ, betrokken bij de oversteek van
de Eufraat, om een aanval op Tabqa mogelijk te maken. (De westelijke
oever van de Eufraat was door Turkije als no-go-zone ingesteld voor de
YPG/YPJ en zou voor Turkije reden zijn om Rojava binnen te vallen.)
De V.S. is zich ook bewust van de ideologische verschillen. Zo zijn er
meermaals soldaten van het front teruggeroepen omdat zij zich voor de
ideeën van Abdullah Öchalan begonnen te interesseren.
De Verenigde Staten en Turkije zijn beiden onderdeel van de NAVO, wat
hen bindt elkaar te ondersteunen in geval van militaire aanval. De
Turkse staat meent dat de autonome regio Rojava een bedreiging is voor
de integriteit van Turkije, wat de huidige alliantie van de V.S. met de
YPG/YPJ extra gecompliceerd maakt. Rusland heeft hier gebruik van
proberen te maken door Turkije, ontevreden over de relatie tussen de
V.S. met de YPG/YPJ, proberen in diens invloedssfeer te krijgen.
Ook Rusland heeft een belang dat ISIS overwonnen wordt en dat het regime
van Assad weer controle over het land terugkrijgt. Hierom ondersteunde
Rusland de YPG/YPJ in Afrin met militaire adviseurs en deels ook met
zware wapens. Er zijn daarnaast ook een aantal militaire basis opgericht
in het kanton Afrin – deze zijn met de inval door Turkije echter
teruggetrokken in door regime-gecontroleerd gebied.
Zowel voor de V.S. als voor Rusland zijn de YPG/YPJ de enige macht die
op de grond iets kan uitrichten tegen ISIS. Als ISIS verslagen is, kan
het zijn dat de politieke macht in Syrië zich ook zal verschuiven. De
V.S. hoeft zich dan niet meer halfslachtig op te stellen tegenover
Turkije en Rusland kan zich tegenover de YPG/YPJ plaatsen ter
ondersteuning van Assad. Hiervan zijn mensen in Rojava zich zeer bewust,
en het maakt de allianties die er zijn zeer bros. Mocht deze verdere
escalatie onvermijdelijk zijn, dan is men vastbesloten de inwoners van
de regio te verdedigen – zij het tegen Assad, tegen Turkije of de V.S.
of Rusland. De eerste tekenen van deze verschuiving zijn langzaamaan te
zien. Nu Raqqa is bevrijd en ISIS sterk verzwakt is, is Turkije begonnen
de druk op Rojava op te voeren. In de media wordt plots niet meer van
vrijheidsstrijders of zelfverdedigingseenheden gesproken, maar van
‘terroristen’ (zie revolutionair woordenboek). Op het moment van
schrijven is Turkije in een coalitie met – wat zij noemen – strijders
van het Vrije Syrische Leger (FSA) het kanton Afrin binnengevallen. De
YPG/YPJ verzetten zich in hun nieuwe coalitie met andere milities binnen
de Syrische Democratische Troepen (SDF) kranig tegen deze invasie.
** Anarchisten en Rojava
Voor de opstanden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika is binnen linkse
kringen veel steun geweest, zeker voor de meer radicaal-democratische,
anti-imperialistische en antikapitalistische elementen, zoals deze
bijvoorbeeld in Tunesië, Libië, Egypte, Bahrein, Qatar en ook Syrië. Met
het mislukken van veel van deze opstanden of het verval ervan tot óf
burgerlijk-conservatieve regeringen of nieuwe dictaturen zoals in
Egypte, vlakte de aandacht echter af. Dit lot wachtte ook de Syrische
Revolutie, die door het regime van Bashar Al Assad een bittere
burgeroorlog werd ingesleept waar religeus-fanatische groepen
gewelddadig de overhand namen op de sociaal-gedreven elementen in die
opstand. In het noorden van Syrië trokken de Koerden zich terug uit de
revolutie en kozen hun eigen pad. Deze complexe dynamiek van de
revolutie in Syrië versplinterde de aandacht en de steun voor de
verschillende kampen daarmee nog meer.
De positie van meer Stalinistische hoek is in de kwestie van de Syrische
Revolutie nog een slag ingewikkelder. Zij zien het regime van Bashar al
Assad als een voorfront van het anti-imperialistisch verzet tegen de
invloed van de Verenigde Staten. Anarchisten verwerpen deze
stellingname. Ten eerste is *elke* staat een imperialistisch project, en
daarmee is steun aan Assad (en zijn bondgenoot en steunpilaar Rusland)
niets meer dan een *andere* imperialistische speler. Daarnaast is het
regime van Assad zo mensverachtend dat communisten en anarchisten zich
verre van steun zouden moeten houden - het regime heeft niets te maken
met de voortstuwing van de samenleving in de richting van een vrije
solidaire samenleving.
*** Sympathie en steun
De opkomst van Islamitische Staat was een grote bedreiging voor Rojava.
IS was met het offensief tegen Kobanê in 2014 er op gebrand om diens
grondgebied verder uit te breiden en een grens zeker te stellen met
Turkije. Met de aanval op Kobanî hoopten zij de finale doodsteek aan
Rojava toe te kunnen brengen. Het verzet tegen de aanval op Kobanî was
echter zeer vast beraden en fel, en hield tegen alle verwachtingen
stand. Wereldwijd was er enorm veel steun tot het punt dat de
wereldwijde grootmachten - die moord en brand schreeuwden over het
gevaar van IS maar langs te zijlijn toekeken bij de belegering van de
stad - niet meer konden zwijgen. Met steun van o.a. de Amerikaanse en
Russische luchtmacht wisten de eenheden van de YPG/YPJ uiteindelijk de
slag om Kobanî in hun voordeel te beslechten.
Vanuit links-radicale hoek was er veel steun voor het verzet in Kobanî -
al was men zich zeer bewust van de tegenstrijdige afhankelijkheid die
ontstaan was van o.a. de VS. Er waren in Duitsland en Spanje, twee
landen met een sterke linkse traditie, meerdere campagnes voor het
inzamelen van geld voor allerhande sociale projecten als ambulances,
brandweerauto's, scholen en zelfs voor de aankoop van wapens voor het
verzet in de regio.
**** Democratisch confederalisme en Feminisme
Ideologisch gezien is het interessant te zien waar de ideeën van het
democratisch confederalisme van Abdullah Öchalan op geïnspireerd zijn.
Deze zijn o.a. terug te traceren tot het denken van
[[Peter Kropotkin][Peter Kropotkins]] concepten van wederzijdse hulp en
het municipalisme van [[Murray Bookchin][Murray Bookchin]], deze zijn
gemengd met opvattingen en ervaringen van de Koerdische
bevrijdingsbeweging zelf een radicale overdenking van de geschiedenis
van Mesopotamië en het Midden-Oosten. Ook feminisme - in de Koerdische
beweging *Jineologie* genaamd ('Wetenschap van de Vrouw') - is een
belangrijke pijlers van het (zelf)bestuur in Rojava. Öchalan zei
daarover dat "een land niet vrij kan zijn tenzij de vrouwen vrij zijn"
en dat het vrijheid van de vrouw bepaald in hoeverre een samenleving
vrij is als geheel.[4] Dat feministische ideeën in
de praktijk worden gebracht in een regio waar vrouwen lange tijd
onderdrukt werden door religieuze- en stammenregels, is daarbij een bron
van inspiratie binnen linkse kringen.
**** Het International Freedom Battalion en de IRPGF
[[r-d-rojava-de-democratische-federatie-van-noord-sy-2.jpg f]]
Binnen de eenheden van de YPG/YPJ is er een internationaal bataljon van
revolutionaire strijders opgericht onder de vlag van het
*[[https://nl.wikipedia.org/wiki/Internationaal_Vrijheidsbataljon][International
Freedom Battalion]]* (IFB). Hierbinnen zin zowel anarchisten als
communisten actief - dit bataljon, zoals de naam al suggereert, bestaat
uit internationale strijders.
In maart 2017 werd als onderdeel van het International Freedom Battalion
de
[[International Revolutionary People's Guerrilla Forces][International Revolutionary People's Guerrilla Forces]]
(IRPGF) opgericht. Hun doel is specifiek om anarchistische ideeën ook
verder te verspreiden in Noord-Syrië en "sociale revoluties wereldwijd
te verdedigen, kapitaal en de staat te te bevechten en het anarchisme te
verspreiden." In april 2017 verscheen er een interview met het IRPGF,
afgenomen door *Rojava Solidarity NYC* waarin de groep meer toelichting
geeft over hun opvattingen en motivatie.[3]
De IRPGF is inmiddels opgeheven. Niet lang daarna werd eind 2017
[[Tekoşîna Anarşîst][Tekoşîna Anarşîst]] (vert. Anarchistische Strijd)
opgericht, dat eerst onderdeel was van het IFB maar inmiddels een
zelfstandige eenheid binnen de YPG is.
*** Kritiek
Naast de steun is er echter ook kritiek op het project van Rojava. Deze
kritiek heeft te maken met verschillende factoren. Hieronder zijn een
aantal van de belangrijkste kritiekpunten uitwerkt:
De Koerdische bevrijdingsstrijd heeft een voorgeschiedenis zoals zovele
nationale bevrijdingsstrijden om te streven naar een onafhankelijke
Koerdische staat. De voorgeschiedenis van de PKK, zusterorganisatie van
de PYD, en waarvan Abdullah Öchalan de ideologische leider is, is nauw
verbonden met dit streven. Deze organisatie was gebaseerd op
revolutionair socialisme en nationalisme en was autoritair
georganiseerd. In 2005 heeft er echter een ideologische verschuiving
plaatsgevonden in het denken van Abdullah Öchalan - met het democratisch
confederalisme lijkt er een poging autoritaire veren van de beweging te
willen afschudden en het streven naar een staat achter zich te willen
laten. Het doel van autonomie is daarbij niet verdwenen, en het bereiken
er van niet meer via staatsvorming maar het bouwen van een samenleving.
Toch is deze libertaire trend van boven naar beneden de rangen van de
Koerdische bevrijdingsbeweging ingestuurd, wat op zichzelf al een
tegenstrijdigheid is. De vraag daarbij is in hoeverre deze structuren in
staat zijn zich aan te passen aan deze nieuwe koers.
Een tweede aangrenzend kritiekpunt is de persoonsverheerlijking van
Abdullah Öchalan binnen een deel van de Koerdische bevrijdingsbeweging.
Dit omdat juist kritiek op leiderschap en ongelijke machtsverhoudingen
een centraal onderdeel zijn van de anarchistische ideeënwereld - deze
lijken haaks te staan op het streven en de alledaagse praktijk van het
democratisch zelfbestuur in de regio. Öchalan zit echter al sinds 1996
in de gevangenis in Turkije en de vraag is in hoeverre hij nog directe
invloed heeft op de beweging of dat hij vooral een symbolische rol
vervult. Tevens zou het kunnen worden gezien in als een breder onderdeel
van de Koerdische cultuur die vanuit Westers perspectief misschien ook
moeilijk te begrijpen is. De beweging heeft immers grote offers gemaakt
en vele militanten en activisten hebben lange gevangenisstraffen,
marteling doorstaan of zelfs de dood gevonden. Hierom is binnen de
beweging de verering van personen die zich hebben ingezet voor de
beweging en daarvoor hun leven hebben gelaten bijv. eveneens een
integraal onderdeel.
Ook de opportunistische samenwerking met de imperialistische
grootmachten wordt binnen revolutionaire kringen bekritiseerd (Zie
hiervoor het eerdere hoofdstuk 'Verhouding tot grootmachten'). Daarnaast
is er soms een ambigue houding tegenover het regime van Bashar Al Assad,
terwijl de initiële revolutie zich tegen dit regime keerde. Het regime
van Assad is een grote mensenrechtenschender en voert nog altijd een
bittere oorlog om de macht te behouden, daarbij vallen vele
burgerslachtoffers.
Tot slot staan binnen het concept van het *democratisch confederalisme*
vooral democratisch zelfbestuur en feminisme centraal. Er lijkt echter
minder aandacht te zijn voor de eigendomsverhoudingen, waarvan sommige
critici menen dat dit eveneens een speerpunt zou moeten zijn. Gezien de
voortdurende oorlog en economische blokkades is het echter ook lastig al
echt van economische wederopbouw te spreken. Zoals eerder onder het
kopje 'eigendom en economie' daarnaast werd gesteld, is het ook zo dat
de economische verhoudingen in de regio maar ten dele privaat zijn, en
dat collectivisering wel degelijk aandacht heeft in het gebied. De vraag
is echter wat het bondgenootschap met de VS nog aan economische nasleep
met zich mee zal brengen als de regio zich staande weet te houden in de
wervelwind van geopolitieke belangen van de omliggende landen en
economische grootmachten als de VS en Rusland.
** Voetnoten
- [1] Anarchistische Gruppe Bern (2017), "Rojbas
Rojava - 2. Informationsbroschüre zur Revolution", "Politische
Grundpfeiler in Rojava"p.29, [[http://anarchistisch.ch/]]
- [2] De Rode Halve Maan is een zusterorganisatie
van wat wij in Nederland kennen als het Rode Kruis.
- [3] Its Going Down (28 april 2017). "Building
Anarchist Forces: The IRPGF and the International Struggle",
[[https://itsgoingdown.org/building-anarchist-forces-irpgf-international-struggle]]
- [4] Argentieri, Benedetta (3 februari 2015).
"One group battling Islamic State has a secret weapon – female
fighters",
[[http://blogs.reuters.com/great-debate/2015/02/03/the-pro-woman-ideology-battling-islamic-state/]]